An toàn lao động trong nông nghiệp: Vấn đề còn bỏ ngỏ

Việc sử dụng các sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), máy móc công nghệ hiện đại... góp phần mang lại hiệu quả kinh tế cao trong sản xuất nông nghiệp, cải thiện đời sống người nông dân. Tuy nhiên, việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật một cách bừa bãi, thiếu khoa học trong nông nghiệp như hiện nay đang khiến người nông dân phải đối mặt với những rủi ro về an toàn lao động.

Tai nạn do chủ quan, thiếu hiểu biết

Hiện nay, bộ phận lao động đang hoạt động và sinh sống dựa vào sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh ta còn chiếm đại đa số. Nhìn chung, điều kiện lao động đã được cải thiện đáng kể nhưng nông dân vẫn thường xuyên tiếp xúc với thuốc BVTV, vận hành máy móc, nông cụ… Điều đáng nói, an toàn lao động trong sản xuất nông nghiệp vẫn chưa được phần đông người nông dân quan tâm. Hậu quả là hàng trăm vụ tai nạn lao động đáng tiếc đã xảy ra khi vận hành máy thái rau, máy tuốt lúa, máy làm đất; bị thương do giẫm phải vật sắc nhọn, trâu, bò húc; ngã khi thu hoạch cây ăn quả; nhiễm độc bước đầu do sử dụng thuốc BVTV không đúng cách... và tiềm ẩn nguy cơ bệnh tật lâu dài.

 

Mũ bảo hộ có thể thay thế mũ bảo hiểm trong nhiều trường hợp.

Ông Nguyễn Văn Hùng (58 tuổi, Lộc Hà) bị tai nạn lao động do sơ suất trong một lần sử dụng máy tuốt lúa. Dịp thu hoạch lúa vừa rồi, do trời mới mưa xong, cuộn dây dẫn của máy tuốt lúa bị hở, rò điện nên ông Hùng bị điện giật. Rất may, có người phát hiện kịp thời. Tuy nhiên, da bàn tay bị hoại tử, khiến chi phí điều trị khá tốn kém. Mấy tháng sau xảy ra sự cố, sức khỏe vẫn chưa bình phục, người gầy rộc, xanh xao.

Ngoài tai nạn do bất cẩn, nhiều người dân còn bị nhiễm độc do chủ quan hoặc thường bỏ qua các khuyến cáo sử dụng bảo hộ lao động khi phun thuốc BVTV. Anh Lê Đức Thanh (40 tuổi, Thạch Hà) kể, cách đây mấy tháng, khi bơm thuốc trừ sâu cho lúa, anh không đeo khẩu trang, chỉ mặc áo vải, đội mũ lá, cộng với bình bơm bị rò nên thuốc ngấm vào da. Về đến nhà, khắp người anh nổi mẩn đỏ, chân tay bủn rủn, choáng váng, phải nghỉ làm mất mấy ngày. Ngoài ra, không hiếm trường hợp để thuốc trừ sâu ngay cạnh khu sinh hoạt của gia đình mà không được bảo quản một cách cẩn thận. Thậm chí, có những trường hợp nông dân khi đang pha chế thuốc BVTV cũng châm thuốc để hút, lấy tay lau mặt. Vỏ, bao bì thuốc BVTV nhiều nơi còn vứt bừa bãi không được thu gom, tiêu hủy đúng cách.

Trường hợp ông Hùng, anh Thanh nằm trong số không ít người dân ở tỉnh ta bị tai nạn lao động trong nông nghiệp do chủ quan. Bên cạnh đó, việc áp dụng các biện pháp an toàn lao động trong nông nghiệp bằng kinh nghiệm cũng là một nguyên nhân dẫn đến tai nạn ngày một nhiều. Bằng kinh nghiệm của mình, anh Trần Văn Thể (TP Hà Tĩnh) có thể sử dụng thành thạo máy vò lúa, ngô. Khi hỏi anh cho biết: “Trước đây, nhà tôi có máy xay xát lúa, vận hành nhiều nên quen. Gia đình tôi mua máy tuốt lúa để phục vụ thu hoạch mùa vụ đã được một thời gian. Sau khi mua máy, chỉ cần nhìn người ta làm là tôi biết cách, nên đưa ra đồng sử dụng luôn”. Còn anh Nguyễn Huy Hoạt (Cẩm Xuyên) cho biết: “Sau khi đầu tư gần 800 triệu đồng mua máy gặt đập liên hoàn, tôi chỉ cần 1 người đi học lái máy bài bản, còn phụ máy, nếu sáng dạ chỉ cần 1-2 ngày theo máy là có thể vận hành được”.

Đặc biệt, do nhận thức kém và chạy theo lợi nhuận, một số hộ nông dân sẵn sàng lạm dụng thuốc BVTV, không tuân thủ thời gian cách ly cây trồng, đã làm cho tình trạng mất an toàn vệ sinh lao động diễn ra ở mức độ nguy hiểm hơn.

Chưa được quan tâm đúng mức

Ngoài sự bất cẩn do thiếu kiến thức của người lao động còn có nguyên nhân từ phía các cấp, ngành hữu quan. Có một thực tế là tai nạn lao động trong lĩnh vực nông nghiệp hầu như chưa được thống kê, báo cáo. Theo ông Đặng Văn Dũng - Trưởng phòng Vệ sinh an toàn lao động - Bình đẳng giới (Sở LĐ-TB&XH): “Một số lĩnh vực quản lý về an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) lâu nay hầu như bị bỏ ngỏ là lao động trong nông nghiệp, các hộ sản xuất cá thể, làng nghề… Đối với khu vực công nghiệp, việc thống kê là trách nhiệm của chủ doanh nghiệp, thực hiện theo quy định pháp luật. Đối với lĩnh vực nông nghiệp, lao động chủ yếu theo hình thức hộ gia đình, các trường hợp tai nạn lao động hầu như không được người dân khai báo nên không có con số thống kê cụ thể”.

Cần trang bị đầy đủ quần áo phòng sạch, găng tay và giày ủng bảo hộ khi phun thuốc BVTV

Mặc dù, thời gian qua, Sở LĐ-TB&XH đã phối hợp với Hội Nông dân tỉnh tổ chức một số lớp tập huấn điểm về sử dụng máy móc trong nông nghiệp cho hội viên nông dân; Chi cục BVTV tập huấn các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc BVTV cho các hộ kinh doanh, cán bộ nông nghiệp cấp cơ sở, nhưng theo đánh giá vẫn chưa hiệu quả do chỉ mới ở mức độ nhỏ lẻ nên phần lớn nông dân không quan tâm thực hành những quy tắc bảo đảm an toàn cho chính mình trong khi làm việc.

Một vấn đề khác không thể không nhắc tới là chính sách pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực này chưa cụ thể. Đến nay, vẫn chưa có hệ thống văn bản pháp luật quy định, hướng dẫn thực hiện ATVSLĐ cho nông dân, chưa quy định nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp chính quyền về công tác này. Vì vậy, công tác quản lý nhà nước về ATVSLĐ trong nông nghiệp thời gian qua bị buông lỏng, việc thanh tra, kiểm tra bị bỏ ngỏ. Phần lớn nông dân chưa tham gia lớp truyền thông hay khóa tập huấn nào về ATVSLĐ.

Trao đổi về vấn đề này, ông Đặng Văn Dũng cho biết thêm: “Thực chất, việc đảm bảo ATVSLĐ trong nông nghiệp là một vấn đề lớn, cần được quan tâm thấu đáo. Tuy nhiên, với vai trò của mình, Sở mới chỉ dừng lại ở các văn bản chỉ đạo, chưa có việc làm cụ thể cũng như chưa đưa ra được cảnh báo cho người dân… Thời gian tới, Sở có kế hoạch tuyên truyền cụ thể; điều tra, đánh giá thực chất để có cách nhìn rõ ràng, sâu sát để tìm cách giải quyết phù hợp. Đồng thời, phát huy vai trò của các hội, đoàn thể, các cấp cơ sở để tuyên truyền sâu rộng, cảnh báo nguy cơ tai nạn lao động để người dân nhận thức, từ đó có trách nhiệm bảo vệ bản thân và cộng đồng.